•جغرافياي شهري بر نظام فضائي و موقع شهر تاكيد دارد.علل پراكندگي مكانهاي شهري و تشابهات و تناقضات اجتماعي_ اقتصادي آنها را در ارتباط با شرايط مكاني مطالعه ميكند.
•جغرافياي شهري الگوهاي فضائي پديدههاي شهري را هم از نظر پراكندگي و هم از جنبه تاثير متقابل آنها بر يكديگر مطالعه ميكند.
•جغرافياي شهري، مطالعه جغرافيائي از شهرنشيني و حوزههاي شهري است.
تعریف شهر و شهرنشینی :
•شهر و شهرنشيني به عنوان تسلط امر تراكم سازمانها، موسسات و واحدهاي مسكوني و افزايش جمعيت در مكانهاي ويژه
•شهر به عنوان كانون اصلي خدمات رساني به جمعيت متراكم شهر و حوزه نفوذ آن.
•شهر به عنوان مكان تمركز فعاليتهاي غيركشاورزي در مجموعهسكونتگاهها
•شهرنشيني به عنوان تسلط شيوه خاصي از زندگي و نشان دهنده نقطه اوج در سير مدنيت و تمدن جوامع انساني
گرفتی ها:گرفتيها هنگامي رخ ميدهند كه قسمتي از زمين و ماه در سايه ديگري وارد شود.
خورشید گرفتگی : قطر خورشید 400برابرقطر ماه و 400مرتبه نیز از آن دورتر است. بنابراین ماه می تواند خورشید را بپوشاند و گرفتی خورشید را ایجاد کند. افتادن مخروط سایه ی ماه روی زمین ناشی از قرار گیری ماه بین خورشید و زمین (ماه نو یا مقارنه ) خورشید گرفتگی برای ناظر زمینی می تواند بصورت کلی یا جزئی باشد.
انواع خورشید گرفتگی (کسوف)
خورشید گرفتگی کلی : موقعی است که قرص خورشید کاملا“ در پشت ماه محو شود و نور آن به ناظر زمینی نرسد.این مسیر بر روی زمین حدود 270 کیلومتر عرض دارد. مدت آن برای نقطه ی معینی از زمین بین یک لحظه تا حداکثر 5/7 دقیقه است .
در گرفتگی کامل خورشید ،تشعشع خورشید از لبه های ماه که در آن لبه ها دره هایی از ماه قرار دارند ، نقاط روشنی در هلال در حال محو خورشید ایجاد می کند که دانه های بیلی نامیده می شوند.
خورشید گرفتگی حلقوی : زمانی رخ می دهد که قرص ماه به طور کامل قرص خورشید را نپوشاند . در این نوع گرفتی ماه به صورت جسم کاملا“ مرئی در برابر خورشید دیده می شود در حالی که حلقه ای از نور آنرا احاطه کرده است. چون قرص ماه آنقدر بزرگ نيست كه بتواند خورشيد را بطور كامل بپوشاند و آن وقتي است كه ماه در بيشترين فاصله نسبت به زمين قرار دارد. در اين حالت چون قطر ظاهري ماه كوچكتر از قطر خورشيد ميباشد، حاشيه قرص خارجي خورشيد بصورت حلقه قابل رؤيت است
- خورشید گرفتگی جزئی : هنگامی رخ می دهد که ماه به خط خورشید – زمین نزدیک باشد ولی نتواند جلو تمام پرتوهای خورشیدی را بگیرد . در این حالت خورشید بطور کامل پوشانده نمی شود.
ماه گرفتگی :افتادن مخروط سایه ی زمین بر روی ماه ناشی از قرارگیری زمین بین ماه و خورشید . (ماه کامل یا مقابله ) هنگامي كه خورشيد، زمين و ماه در يك راستا قرار گيرند و ماه در طرف سايه زمين واقع شود، يعني ماه در حالت كامل باشد گرفتي قمري رخ ميدهد. در هر مكاني از زمين كه شب باشد، گرفتي قمري قابل مشاهده است، ولي گرفتي خورشيدي در نوار باريكي از زمين (كمتر از 160 كيلومتر) قابل مشاهده است. چون قطر مخروط سايه زمين 5/2 برابر ماه است، از اين رو اگر ماه در مركز مخروط قرار گيرد، خسوف دو ساعت ادامه خواهد داشت.
سه نوع گرفتي ماه وجود دارد:
الف)گرفتي كلي كه در آن تمام سطح ماه را سايه ميپوشاند
ب) گرفتي جزئي كه در آن قسمتي از ماه روشن ميماند.
ج)گرفتي نيمسايهاي كه در آن تنها اندكي از نور ماه كاسته ميشود.
اگر مدار ماه دقيقاً در صفحه مدار زمين به دور خورشيد قرار داشت، در هر ماه نو يك گرفتي خورشيدي و در هر ماه كامل، يك گرفتي قمري صورت ميگرفت.ولي مدار ماه با مدار زمين9/5 درجه تمايل دارد و در بيشتر ايام سال در ماه نو يا ماه كامل در خارج صفحه مدار زمين قرار ميگيرد.
منابع: کتب زمین در فضا ، تقی عدالتی ، عباسقلی صادقی و محمود نجفیان رضوی
موقع جغرافیایی شهر با مجموعه ای از داده های طبیعی و اقتصادی و انسانی موجود در فضای ناحیه ای که آن شهر در آن تکوین یافته مشخص می شود . به عبارت دیگر موقع جغرافیایی شهر ، بیانگر وضعی است که شهر نسبت به طرق ارتباطی ، راهها و معابر طبیعی حتی نسبت به مواد اولیه ، منابع انرژی و نیروی انسانی موجود در ناحیه می تواند داشته باشد .در قلمرو داده های طبیعی علاوه براهمیت گذرگاهها و معابر طبیعی ، مرز تماس و برخورد دو ناحیه ای که از لحاظ مور فولوژیکی و پدولوژیکی با هم مغایر و نا همسانند ، مورد توجه جغرافیدان است ، بطور استثنایی خود مقر و نشستگاه جغرافیایی شهر می تواند یکی از عوامل توجیه کننده موقعیتی باشد که شهر از برخور دار است و در این راستا است که ارزیابی روابط متقابل موقع و مقر جغرافیایی شهر ضروری می نماید .اما مقر همان نشستگاه شهر است ، مکانی است که به مقتضای توپوگرافی محل به اشغال در آمده ، و نطفه شهر همانجا تکوین یافته ، ریشه دوانده و بالاخره توسعه یافته پذیرفته است.شهرستان بهبهان با وسعتی معادل 3195 کیلومتر مربع ، 330 متر ارتفاع متوسط از سطح دریا در جنوب شرق استان خوزستان بین عرض جغرافیای30درجه و 34 دقیقه تا 30درجه 37 دقیقه شمالی و طول جغرافیایی 50درجه و 13دقیقه تا 50درجه 16دقیقه شرقی واقع شده است . از شمال و شرقبه استان کهگیلویه و بویر احمد ، از غرب به شهرستان امیدیه ، از جنوب به استان بوشهر و شهر هندیجان منتهی شده ، و بصورت دشتی بین نواحی کوهستانی اطراف که از نظر تقسیمات کشوری مرکز شهرستان بهبهان شهر بهبهان می باشد و دارای چهار بخش مرکزی ، زیدون ، آغاجاری ، تشان و دو شهر سردشت و آغاجاری است .فاصله آن تا مرکز استان خوزستان ( اهواز ) 200کیلومتر تا تهران نزدیک به 1000کیلومتر تا خلیج فارس 150 کیلومتر است . بطور کلی این شهر در مکان و موقع جغرافیایی مناسبی قرار دارد . از امکانات آب و خاک و زمینهای کشاورزی خوب از یک طرف و از سوی دیگر سابقه تمدن و شهر نشینی کهن ، مرکزیت ناحیه ای ، دارای بودن موقعیت ارتباطی و کنار رودخانه ای واقع شده است .
منبع:
تحلیل فضایی- مکانی مراکز آموزشی شهر بهبهان ، پایان نامه کارشناسی ارشد ،رسول لشکری زاده